Hormony to substancje regulujące procesy zachodzące w całym organizmie. Są odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy organizmu, czyli względnie stałych warunków wewnętrznych, przy wciąż zmiennych warunkach zarówno wewnętrznych, jak i środowiskowych. Są one wydzielane w gruczołach wydzielania wewnętrznego, takich jak np. nadnercza, jak również w wyspecjalizowanych grupach komórek.
Za regulację procesu odżywiania odpowiedzialne są hormony, które możemy podzielić na dwie grupy: hormony oreksygeniczne i anoreksygeniczne. Te pierwsze powodują wzrost łaknienia, natomiast drugie przeciwnie - hamują proces pobierania pokarmu.
Bardzo ciekawym przykładem hormonu z pierwszej grupy jest grelina. Wydzielana jest ona z komórek okładzinowych żołądka. Jest bezpośrednio związana z kontrolą równowagi energetycznej organizmu przez pobudzanie apetytu, zwiększenie pobierania pokarmu oraz inicjowanie przyjmowania posiłków, a także oszczędzanie zgromadzonej już tkanki tłuszczowej. Najwyższe stężenie greliny zaobserwowano tuż przed posiłkiem. Natomiast 90 minut od spożycia pokarmu jej poziom obniża się.
Okazuje się, że stężenie greliny wzrasta w trakcie i po zakończeniu stosowania diety redukującej masę ciała, przez co stymuluje apetyt, co przyczynia się do odzyskiwania utraconej masy ciała (jest to znany odchudzającym się osobom efekt jo-jo). Stężenie greliny wzrasta u osób będących na diecie niskokalorycznej, cierpiących na choroby nowotworowe, anoreksję, bulimię i inne choroby wyniszczające organizm.
Bardzo ciekawym odkryciem jest działanie greliny na ośrodek nagrody w mózgu. Zwiększa ona stężenie substancji zwanych kannabinoidami, które wywołują dobre samopoczucie, przez co następuje skojarzenie spożywania pokarmu z czymś przyjemnym.
Kolejnym czynnikiem, który wpływa na zmianę stężenia greliny jest aktywność fizyczna. Badania wykazały, że po godzinnym biegu poziom greliny utrzymuje się na niskim poziomie przez co najmniej 9 godzin po wysiłku.
Ważnym czynnikiem w utrzymaniu odpowiedniego poziomu greliny jest również sen dobrej jakości. Osoby, które śpią mało albo cierpią na zespół bezdechu śródsennego mają podwyższony poziom greliny, większy apetyt i wyższe wskaźniki BMI. Bezsenność lub skrócenie czasu snu powoduje wzrost pobierania pokarmu głównie w postaci wysokokalorycznych przekąsek między posiłkami.
Hormonem o działaniu przeciwnym, a mianowicie anoreksygenicznym, czyli hamującym apetyt, jest między innymi leptyna. Jest ona substancją stosunkowo niedawno odkrytą, którą uważa się za obwodowy sygnał sytości. Jest syntetyzowana głównie przez komórki tłuszczowe, przez co stanowi główne ogniwo łączące ilość zgromadzonej tkanki tłuszczowej w organizmie z takimi procesami jak rozród czy oporność na insulinę. Stężenie leptyny wykazuje rytmiczność okołodobową. Jej najniższy poziom zauważalny jest między przedpołudniem i północą, najwyższy zaś między północą a godzinami rannymi. Co ciekawe, rytm ten zanika u osób stosujących diety bardzo nisko- jak i wysokoenergetyczne, jak również przy bardzo dużym wydatku energetycznym spowodowanym wysiłkiem fizycznym.
Na stężenie leptyny w ciągu dnia ma wpływ rodzaj oraz częstotliwość spożywanego pokarmu. Posiłek bogatowęglowodanowy powoduje wyższe stężenie leptyny, niż posiłek o jednakowej kaloryczności ale o dużej zawartości tłuszczów. Natomiast jednorazowe spożycie dużej ilości pokarmu powoduje spadek poziomu leptyny we krwi. Stężenie tego hormonu we krwi osób regularnie odżywiających się jest o 45% wyższe niż u osób, które jedzą jeden obfity posiłek dziennie. Niższe stężenie leptyny może być bodźcem wpływającym na wzrost apetytu i w konsekwencji prowadzącym do otyłości.
Przedstawiłam tylko dwa poznane do tej pory hormony, spośród wielu innych regulujących pobieranie pokarmu, a poprzez to działanie innych organów oraz układów w organizmie. W ten sposób chciałam chociaż trochę przybliżyć złożoność procesów, jakie zachodzą w naszym organizmie na poziomie hormonalnym i jednocześnie uświadomić, jakie konsekwencje mogą przynieść stosowanie diet bardzo restrykcyjnych, "diet cud", jak i diet monoskładnikowych. Każda nasza ingerencja w ten niezwykle czuły system może skończyć się poważnymi problemami zdrowotnymi, u podstaw których może leżeć zaburzenie gospodarki hormonalnej.
W kontraście do nowoczesnych sposobów na szybkie pozbywanie się objawów choroby czy też nadwagi i jednej "diety cud idealnej dla każdego", Ayurveda oferuje nam wiedzę holistyczną, traktującą każdego człowieka w sposób szczególny i wyjątkowy. W sposób łagodny i delikatny, zalecając stosowanie ziół i pokarmu, jako lekarstw, pozwala rozchwianemu organizmowi powrócić do równowagi. Dlaczego Ayurveda kładzie tak szczególny nacisk właśnie na spożywanie odpowiedniego pożywienia? Odpowiedź jest prosta. Każdy inny układ w naszym ciele funkcjonuje bez naszej pomocy, układ oddechowy, nerwowy czy krwionośny. Natomiast to, co spożyjemy zależy od nas i naszych decyzji. A ich skutki będą widoczne w funkcjonowaniu całej reszty.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz